Κόλλυβα για τα Ψυχοσάββατα

Η ΣΥΝΤΑΓΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ 

Το Σάββατο πριν την Κυριακή της Αποκριάς είναι το πιο σημαντικό Ψυχοσάββατο του έτους καθώς ο παπάς μνημονεύει όλους τους νεκρούς που πέθαναν μακριά από την πατρίδα, ή από φωτιά ή πνίγηκαν ή έπεσαν σε γκρεμό ή από κάποιο λοιμό, σεισμό ή θεομηνία, όσους χάθηκαν αλλά και όσους πέθαναν φτωχοί και δεν μπόρεσαν να έχουν τα μνημόσυνα που έπρεπε. 

Όπως η μέρα του Κυρίου η Κυριακή είναι αφιερωμένη στην Ανάσταση έτσι και τα Σάββατα είναι αφιερωμένα στους νεκρούς. Το Ψυχοσάββατο της Αποκριάς έχει το νόημα ότι η επόμενη μέρα είναι αφιερωμένη στη Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, γι' αυτό εμείς οι πιστοί Τον παρακαλούμε να δείξει το έλεός Του στους νεκρούς μας που θα παρουσιαστούν για να κριθούν μαζί με τους ζωντανούς στο φοβερό βήμα Του και να τους συμπεριλάβει στη Βασιλεία Του.

Ο Άγιος Παΐσιος έλεγε για τα μνημόσυνα:

-Ερώτηση: Γέροντα, οι υπόδικοι νεκροί (πλην των Αγίων) μπορούν να προσεύχονται; 

-Άγιος Παΐσιος: Έρχονται σε συναίσθηση και ζητούν βοήθεια, αλλά δεν μπορούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Όσοι βρίσκονται στον Άδη μόνο ένα πράγμα θα ήθελαν από το Χριστό: να ζήσουν πέντε λεπτά για να μετανοήσουν. Εμείς που ζούμε, έχουμε περιθώρια μετανοίας, ενώ οι καημένοι οι κεκοιμημένοι δεν μπορούν πια μόνοι τους να καλυτερεύσουν τη θέση τους, αλλά περιμένουν από εμάς βοήθεια. Γι' αυτό έχουμε χρέος να τους βοηθήσουμε με την προσευχή μας. Βοηθιούνται θετικά με τις προσευχές των πιστών. Τους δίνει δηλαδή ο Θεός μια ευκαιρία, τώρα που είναι υπόδικοι, να βοηθηθούν μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία. Και όπως σ' αυτή τη ζωή, αν κάποιος είναι φίλος με το βασιλιά, μπορεί να μεσολαβήσει στο Θεό με την προσευχή του και να μεταφέρει τους υπόδικους από τη μια φυλακή σε άλλη καλύτερη, από το ένα κρατητήριο σε ένα άλλο καλύτερο ή ακόμα μπορεί να τους μεταφέρει και σε ένα δωμάτιο ή σε ένα διαμέρισμα.  

Όπως ανακουφίζουμε τους φυλακισμένους με αναψυκτικά κλπ που τους πηγαίνουμε, έτσι και τους νεκρούς τους ανακουφίζουμε με τις Προσευχές και τις Ελεημοσύνες που κάνουμε για την ψυχή τους. Οι προσευχές των ζώντων για τους κεκοιμημένους και τα μνημόσυνα είναι η τελευταία ευκαιρία που δίνει ο Θεός στους κεκοιμημένους να βοηθούν μέχρι να γίνει η τελική Κρίση. Μετά τη δίκη δεν θα υπάρχει δυνατότητα να βοηθηθούν. Γι 'αυτό η Εκκλησία μας έχει τα κόλλυβα και τα μνημόσυνα. Τα μνημόσυνα είναι ο καλύτερος δικηγόρος για τις ψυχές των νεκρών. Έχουν τη δυνατότητα και από την κόλαση να βγάλουν την ψυχή. Κι εσείς σε κάθε Θεία Λειτουργία να διαβάζετε κόλλυβα για τους κεκοιμημένους. Το σιτάρι έχει το εξής νόημα: Σπείρετε εν φθορά εγείρεται εν αφθαρσία δηλαδή συμβολίζει το θάνατο και την ανάσταση του ανθρώπου, λέει η Γραφή. 

Το Σάββατο των Αγίων Θεοδώρων είναι η ανάμνηση του "θαύματος των Κολλύβων". Δεν είναι ψυχοσάββατο αλλά μπορείτε να πάτε λίγα κόλλυβα στην εκκλησία. Το αμέσως επόμενο σημαντικό είναι το Ψυχοσάββατο πριν την Πεντηκοστή.

Επειδή το προηγούμενο Σάββατο τέλειωσα τα κόλλυβα με το στόλισμά τους λίγο πριν πάω στην εκκλησία το πρωί, δεν ήταν δυνατόν να δημοσιεύσω τη συνταγή. Γι' αυτό και τη βάζω τώρα για όποιον αποφασίσει να πάει οποιαδήποτε φορά. Αυτό που μπορώ να σας εγγυηθώ είναι η αγαλλίαση που θα νιώσετε την ώρα που θα τα φτιάχνετε και την ώρα που θα έχετε στο μυαλό σας τους δικούς σας νεκρούς και θα ξέρετε ότι τους προσφέρετε το ύψιστο δώρο: "τη βοήθειά σας".

Υλικά:

(για μια βαθιά σαλατιέρα) 

250 γρ. σιτάρι ολόκληρο αποφλοιωμένο 

1 ποτήρι αλεύρι για όλες τις χρήσεις 

100 γρ. αμύγδαλα ασπρισμένα 

80 - 100 γρ. σουσάμι άσπρο άψητο 

100 γρ καρύδια 

1 μικρό ματσάκι μαϊντανό 

1 χούφτα σταφίδες 

σπόρους μισού ροδιού

1 κ.σ. κανέλα 

1 κ.γ. μοσχοκάρυδο 

περίπου 1 φλ. φρυγανιά τριμμένη 

1/2 φλ. ζάχαρη 

περίπου 100 - 200 γρ. ζάχαρη άχνη 

Για το στόλισμα: 

ανάλογα με τη φαντασία σας μπορείτε να βάλετε 

άσπρα αμύγδαλα, καρύδια, σταφίδες, ασημένια ή άσπρα κουφέτα   

Εκτέλεση:

 Βράζουμε το σιτάρι σε αρκετό νερό για περίπου 1 1/2 - 2 ώρες ανάλογα με το σιτάρι. Αυτό που βρήκα εγώ έβρασε σε 1 ώρα και 10'.  Άλλα χρειάζονται μέχρι 2 ώρες.

Για να βεβαιωθείτε ότι έβρασε καλά θα το δείτε να είναι μαλακό όταν το δοκιμάσετε και να έχει σκάσει από το φλοιό του. 

 Το στραγγίζουμε για αρκετή ώρα στο στραγγιστήρι. Το νερό που έμεινε από το στράγγισμα αν θέλετε μπορείτε να το φυλάξετε και να φτιάξετε κρέμα για τα παιδιά.

 Απλώνουμε στο τραπέζι μια καθαρή πετσέτα που θα την έχετε μόνο για το σιτάρι ή χαρτί κουζίνας για να απορροφήσει όλη την υγρασία του σιταριού. Το αφήνετε εκεί 4 - 5 ώρες να στεγνώσει αρκετά.  

 Βάζουμε το αλεύρι σε ταψί στο φούρνο.

 Το καβουρδίζουμε στους 200 βαθμούς ανακατεύοντάς το συχνά μέχρι να αλλάξει λίγο το χρώμα του και να γίνει μπεζ.

Καβουρδίζουμε το σουσάμι μέχρι να αλλάξει λίγο χρώμα. 

Καβουρδίζουμε τα αμύγδαλα και τα καρύδια. Τα καρύδια δεν είναι υποχρεωτικό γιατί μπορείτε να τα βάλετε και ωμά. 

 Στο μπλέντερ κόβουμε το σουσάμι και χοντροκόβουμε τους ξηρούς καρπούς.

 Κόβουμε πολύ ψιλοκομμένο το μαϊντανό.

 Βάζουμε το σιτάρι σε μια μεγάλη λεκάνη και προσθέτουμε μέσα μερικές κουταλιές αλεύρι.

Ανακατεύουμε ώστε το σιτάρι να γίνει άσπρο. Δε βάζουμε το αλεύρι μονοκόμματα όλο γιατί μπορεί να μη χρειαστεί. 

Ρίχνουμε μέσα τις σταφίδες, τους ξηρούς καρπούς και το μαϊντανό. Τα ανακατεύουμε. 

Βάζουμε 1 - 2 κ.σ. φρυγανιά τριμμένη. Αν χρειαστεί προσθέτουμε κι άλλο από το καβουρδισμένο αλεύρι μέχρι να τα δούμε στεγνά τα υλικά μας.

 Την κανέλα...

το μοσχοκάρυδο και ανακατεύουμε. Αν πρόκειται να τα πάμε την επόμενη μέρα το πρωί στην εκκλησία τότε σε αυτό το στάδιο θα σκεπάσουμε τη λεκάνη με μια πετσέτα και θα την αφήσουμε όλο το βράδυ έτσι σε ένα σημείο του σπιτιού που δεν έχει ζέστη ή αλλιώς μέσα στο ψυγείο. Θα τα τελειώσουμε το πρωί. Αν έχουν υγρασία θα ξαναβάλουμε λίγο αλεύρι ή φρυγανιά.

Προσθέτουμε το ρόδι. 

Αναγκαστικά έβαλα αυτή τη φωτογραφία άλλη φορά όταν βρήκα ρόδι, ενώ πριν δεν την είχα.

 Ξεκινάμε βάζοντας στην πιατέλα λίγα υλικά σε σχήμα σταυρού με την κουτάλα.

 Στη συνέχεια γεμίζουμε την πιατέλα με όλο το υπόλοιπο σιτάρι. Αν θέλετε μπορείτε να δώσετε σχήμα λόφου πατώντας τα υλικά να ισιώσουν. 

 Βάζουμε από πάνω την υπόλοιπη τριμμένη φρυγανιά.

Με μια λαδόκολλα ή με μια χαρτοπετσέτα πατάμε καλά τη φρυγανιά να κάτσει και να ισιώσει το σχήμα. 

 Από πάνω ρίχνουμε την κρυσταλλική ζάχαρη και την πατάμε κι αυτή λίγο. Η ζάχαρη δεν πρέπει να έρθει σε επαφή με το σιτάρι γιατί έχει την ιδιότητα να λιώνει μέσα σε λίγες ώρες και να κάνει το σιτάρι να κολλάει και να γίνεται μία μάζα. Ενώ αν βάλετε τη φρυγανιά θα λειτουργήσει μονωτικά και δε θα συμβεί αυτό.

 Πάνω από την κρυσταλλική ρίχνουμε την άχνη.

 Την πατάμε καλά να ισιώσει. Αν όμως σας αρέσει καλύτερα να είναι αφράτη τότε αφήστε τη χωρίς πάτημα.

 Έχουμε μερικά αμύγδαλα ξεχωριστά από τα προηγούμενα 100 γρ. που τα έχουμε ασπρίσει. Κάνουμε οπωσδήποτε ένα σχήμα σταυρού στην πιατέλα μικρό ή μεγάλο. 

Στη συνέχεια με τη δική σας φαντασία μπορείτε να φτιάξετε το "κέντημα" που σας αρέσει όπως κύκλο ή τα αρχικά του Ιησούς Χριστός Νικά ή λουλούδια κλπ. Τα υλικά που θα βάλετε μπορούν να είναι επίσης, καρύδια, σταφίδες, άσπρα κουφέτα, ασημένια κουφετάκια σπόροι ροδιού. Όταν τα πάτε στην εκκλησία θα βάλετε ένα κεράκι αναμμένο στη μέση.

Σε κάποια από τα κόλλυβα που έφτιαξα αντί για ρόδι, που λόγω της εποχής δεν έβρισκα, έβαλα κράνμπερις αποξηραμένα (cranberries) ώστε να υπάρχει και το στοιχείο του κόκκινου.

Για το σχέδιο χάραξα με μια οδοντογλυφίδα το σταυρό στο κέντρο της πιατέλας. 

Μέσα στο κενό έβαλα τα κράνμπερις. 

Περιμετρικά του Σταυρού και ένα στο κέντρο του έβαλα τα αμύγδαλα που ήταν ελαφρώς καβουρδισμένα στο φούρνο. Επίσης στις άκρες της πιατέλας έφτιαξα 4 λουλουδάκια με πέταλα από αμύγδαλα και γύρη από ένα κομματάκι κράνμπερι και στις αποστάσεις ανάμεσά τους από τρία κομματάκια κράνμπερις.

Εδώ έβαλα μόνο κρυσταλλική ζάχαρη χωρίς καθόλου άχνη και ο Σταυρός έγινε με κανέλα, την οποία έπιανα λίγη λίγη σε ένα κουταλάκι.